Fort Brosius

In 2001 liet toenmalig minister André Flahaut voor het eerst min of meer systematisch uitzoeken wat er zich allemaal in de mysterieuze grachten bevond. Geweten was dat zowel voor en na de Eerste als de Tweede Wereldoorlog elk passerend leger er honderden, zoniet duizenden tonnen oorlogsmunitie had gedumpt: Belgen, Duitsers, Britten, Amerikanen, allemaal smeten ze er stocks in het water.

Fosforgranaten

Zolang dat alles onder water blijft, is er geen enkel gevaar. Dat werd helemaal duidelijk toen tijdens de uitzonderlijk hete zomer van 1976 door de droogte voor het eerst de munitie boven water kwam... en de legerleiding die obussen toen doodleuk weer liet onderduwen door dienstplichtigen.

Bij het onderzoek van 2001 deden gevechtsduikers steekproeven. Daarbij werden flink wat fosforbommen gevonden, het gevreesde gifgas niet.  Sindsdien dook het e_SSLqsaneringsspook' geregeld op, al was het maar omdat het leger bij elke besparingsronde de verkoop van het fort aankondigt. En dat kan uiteraard niet zolang dit nog propvol explosieven zit.

Nu komt er blijkbaar toch schot in de zaak. Volgens De Crem zijn er momenteel alvast "punctuele acties aan de gang" ter voorbereiding van de berging. Op basis van die prospectie zal volgend jaar een contract worden afgesloten met "een gespecialiseerd bedrijf" dat vanaf 2013 de eigenlijke berging zal beginnen. De operatie zou vier jaar duren. Het fort zou dus ten vroegste eind 2016 bomvrij kunnen zijn.

Over de kostprijs is het laatste woord nog niet gezegd. In zijn antwoord zegt De Crem "de totale kostprijs voor de bergingsactiviteiten op 6 miljoen euro" te schatten. Mooi, maar Flahaut had het in 2005 nog over "18 à 40 miljoen euro"? De Crem heeft het dan ook alleen over de eigenlijke berging. Niet inbegrepen in dat bedrag zijn het transport en de vernietiging.

Prijskaartje

Volgens De Crem zal de conventionele munitie naar het Limburgse Zutendaal worden overgebracht om daar vernietigd te worden. De "eventuele chemische munitie" zal daarentegen naar de speciale installaties van de ontmijningsdienst in het Westvlaamse Poelkapelle worden gebracht. Komt er munitie boven die niet veilig meer kan worden vervoerd, dan zal de vernietiging volgens niet nader genoemde procedures "ter plaatse" gebeuren. Defensie zelf schat de berging uit de grachten op "6 à 10 miljoen euro". Men weet immers nog altijd niet wat men allemaal zal vinden.

Maar er moet daarnaast allicht ook nog munitie worden geborgen die in de bermen ligt na een zware explosie op het einde van de Tweede Wereldoorlog. Speciaal voor het oorlogstuig uit Zwijndrecht - naderhand ook voor andere munitie te gebruiken - zal defensie in Zutendaal een 'Installatie voor de Neutralisatie van Explosieven en Springladingen' (INES) bouwen. Kostprijs: nog eens 6 miljoen. Pas als al dat knaltuig is afgevoerd, kan in functie van de herbestemming van het fort de grond gesaneerd worden. Voor de volledige sanering komt Defensie uiteindelijk dan toch weer op... "18 à 40 miljoen euro" uit.